Technisch lezen leer je het beste door te gehoorzamen aan de afspraken. Daarom is het in dit geval raadzaam om het eigen initiatief van de kinderen – juist heel belangrijk bij veel andere taalvaardigheden – niet te zeer te stimuleren. Een afspraak beklijft het best wanneer hij regelmatig en op steeds dezelfde manier wordt aangeboden. De keuze voor een vast moment op de dag voor de technische leesinstructie draagt hieraan bij. Om instructie te laten beklijven en inslijten, is het ook belangrijk dat dat wat tijdens de instructie is aangeboden, meerdere keren per dag wordt herhaald. Deze herhaalmomenten kunnen kleine tussendoortjes zijn, die zich in het moment aandienen.
Een goede technische leesvaardigheid is van belang voor het lezen met begrip. Automatiseren zorgt ervoor dat andere kwaliteiten dan de geoefende vaardigheid vrijkomen. Als een vaardigheid geautomatiseerd is, biedt dat ruimte aan meer eigenheid, meer creatieve impulsen. Dat is bij lezen niet anders. Door de techniek te automatiseren, de afspraken die in onze cultuur leven, in ons land, bij onze taal, kunnen we denken over wat we lezen. En zo leven we mee in de avonturen van een boek. We zijn niet meer in het hier en nu, maar reizen mee met de schrijver, in een voortdurende dialoog met onze eigen ervaringen.
Twee factoren spelen bij automatiseren een rol. Ten eerste het tempo waarmee je iets doet; als het geautomatiseerd is, kan je het snel. En ten tweede de hoeveelheid keren dat je het hebt geoefend; als je het vaak hebt gedaan, is het meer geautomatiseerd. Daarbij is het ook belangrijk dat je het steeds op precies dezelfde wijze inprent. Je wilt het immers niet meer via het denken laten verlopen, maar via het onbewuste handelen: de wil.
Van denken naar willen
De eerste keer wanneer je een vaardigheid inprent, verloopt dat via het denken ‘hoe moet ik hier denken?’ Bij het technisch lezen is dat bijvoorbeeld: Wat moet ik zeggen als ik cadeau zie staan?’ Wanneer je dat eenmaal hebt ingeprent en je gaat herhalen, dan kan je als lezer een groep letters of een woord steeds meer als een geheel herkennen. Je hoeft er niet meer over na te denken, je hoeft een langer woord niet meer in kleine stukjes te lezen, maar je weet het ineens. Wanneer je een langere tijd de geleerde woorden hebt laten rusten, dan zakt de vaardigheid weer wat terug. Maar nooit zover als toen je het voor de eerste keer leerde. Bij herhaling en tempo opvoeren, komt de vaardigheid weer terug. Net zoals bijvoorbeeld bij het spelen van een instrument. Vooral het tempolezen heeft de neiging om op een vergelijkbare wijze terug te zakken. Kinderen die vlot en zonder aarzeling woorden konden lezen, kunnen na een paar maanden niet op tempo gelezen te hebben, opeens weer terug gezakt zijn in de vaardigheid. Om deze reden blijft het noodzakelijk ook in hogere klassen aandacht te geven aan technisch leesinstructie. Ook al zijn alle categorieën in principe al behandeld. Niet alleen bij losse woordjes lezen, maar ook bij het lezen van teksten is dit hoorbaar: waar het lezen eerst na oefening vloeiend ging, lijkt het kind opeens weer meer te hakkelen.
Zie afbeelding.